Wat is het Verschoningsrecht?
Het verschoningsrecht geeft bepaalde beroepsbeoefenaars, zoals advocaten en notarissen, maar ook belastingadviseurs, het recht om informatie die met hen in vertrouwen is gedeeld, geheim te houden tegenover derden, zoals opsporingsinstanties en de overheid. Dit recht is geworteld in het belang van het waarborgen van een vertrouwensrelatie tussen de professional en de cliënt.
Het verschoningsrecht in de Wet
In de wet staan beroepsbeoefenaars die een verschoningsrecht hebben expliciet genoemd. Zij zijn ook verplicht tot geheimhouding. Houden ze zich daaraan niet, dan plegen zij een strafbaar feit. Denk aan zorgprofessionals, advocaten, notarissen en (jawel!) geestelijken.
Afgeleid verschoningsrecht
Mensen (de vraag is nog of dat ook voor systemen en AI gaat gelden) die voor geheimhouders werken hebben een zgh. afgeleid verschoningsrecht. Het secretariaat van de advocaat mag zich ook op het verschoningsrecht van de advocaat beroepen.
Geheimhouding van zakelijke dienstverleners
Accountants, belastingadviseurs en andere zakelijke dienstverleners hebben geen absoluut verschoningsrecht. Dat houdt in dat dit recht specifieke grenzen en voorwaarden kent.
Maar in sommige gevallen kunnen zij zich wel verschonen en gegevens over hun cliënten niet delen, bijvoorbeeld met de belastingdienst. De Nederlandse Orde van Belastingadviseurs heeft een brochure samengesteld die gaat over de geheimhoudingsplicht en het verschoningsrecht van de belastingadviseur.
Als een officier van justitie vorderingen indient om een (voormalig) belastingadviseur in een strafrechtelijke procedure te horen, dan heeft deze geen verschoningsrecht. Maar dat dat geldt in een strafrechtelijke procedure, maakt niet dat die gegevens vervolgens ook zonder meer in belastingrechtelijke procedure kunnen worden gebruikt. Daarover gaat dan weer een andere rechter, aldus een recente uitspraak van de rechtbank Amsterdam.
Recente Ontwikkelingen
Recente juridische en maatschappelijke ontwikkelingen hebben de discussie over de reikwijdte en de toepassing van het verschoningsrecht opnieuw aangewakkerd. In het bijzonder de toenemende nadruk op transparantie en de bestrijding van belastingontduiking en -ontwijking zorgt ervoor dat de grenzen van het verschoningsrecht onder druk staan. De overheid en toezichthouders eisen vaker inzicht in financiële data, waarbij de bescherming die het verschoningsrecht biedt, soms in conflict komt met wettelijke verplichtingen tot het verstrekken van informatie.
Ook personen of instellingen (ziekenhuizen bijvoorbeeld) met een wettelijk verschoningsrecht worden bij incidenten regelmatig gesommeerd om gegevens of dossiers te delen. Dat kan niet zomaar en er bestaat een procedure om daartegen op te komen. Daarbij is en blijft het uitgangspunt dat wat in vertrouwen met een zorgverlener wordt gedeeld, geheim moet blijven.
Uitdagingen en Toekomstperspectief
Een van de grootste uitdagingen met betrekking tot het verschoningsrecht ligt in het vinden van een evenwicht tussen vertrouwelijkheid en transparantie. Hoe kunnen professionals hun cliënten adequaat ondersteunen zonder dat dit leidt tot misbruik van het recht om informatie achter te houden? Het debat hierover is complex en vereist een zorgvuldige afweging van diverse belangen, waaronder die van rechtshandhaving en privacy.
Naar de toekomst toe lijkt het onvermijdelijk dat het verschoningsrecht blijft evolueren. Juristen, beleidsmakers en professionals in verschillende sectoren zullen moeten blijven discussiëren over de vormgeving van dit recht, met het oog op zowel de integriteit van hun vakgebied als de bescherming van de rechten van individuen.
Advies nodig?
Heeft u hulp nodig bij een vraagstuk inzake het verschoningsrecht? Neem dan contact met ons op voor meer informatie.