Voor het aanvragen van een hypotheek of ander krediet vraagt de bank vaak om afschriften van de betaal- en spaarrekeningen van de kredietnemer. Als je die gegevens zelf veranderd kan er sprake zijn van fraude bij kredietaanvraag.
De kredietverstrekker (bijvoorbeeld een bank) kijkt dan voor hoeveel krediet iemand in aanmerking komt. Er wordt gekeken naar het loon en ander inkomen van de kredietnemer. Afhankelijk hiervan wordt onder andere dan bepaald of de kredietnemer in aanmerking komt voor een krediet en voor welke hoogte.
In de praktijk zorgt dit er in sommige gevallen voor dat mensen hun bankafschriften en/of loonstrookjes aanpassen. Zo komen zij voor een (hoger) krediet in aanmerking. Betalingen worden weggehaald of aangepast. Het komt ook voor dat de hoogte van bijvoorbeeld de bijschrijving van het loon handmatig op het afschrift wordt gewijzigd. Is dat nu wel zo slim?
Verdachte situaties bij kredietaanvraag
Banken en andere kredietverstrekkers beoordelen de bankafschriften die zijn verstrekt. Als zij verdachte zaken constateren zal dit bij de bank een alarmbel doen rinkelen. Verdachte zaken zijn bijvoorbeeld:
- de optelsom van de bij- en afschrijvingen komt niet overeen met het begin- en eindsaldo op het rekeningafschrift;
- een afwijkend lettertype of afwijkende opmaak van een aantal specifieke bij- of afschrijvingen in vergelijking met de andere overschrijvingen;
- een afwijkend bedrag in een overschrijving ten opzichte van een bedrag dat bijvoorbeeld volgens een factuur of loonstrook moet worden overgeschreven.
Als de kredietverstrekker vermoed dat een bankafschrift en/of loonstrookje is aangepast, kan de kredietverstrekker de bankafschriften voorleggen aan de bank waar de betaal- of spaarrekening loopt. Ook om andere redenen kan de betreffende bank verifiëren of de bankafschriften aangepast zijn. De bank van wie de bankafschriften zijn overlegd kan dan controleren of de bankafschriften kloppen met de overschrijvingen die bij de bank bekend zijn. Als de bankafschriften niet kloppen en zijn aangepast, laat de bank dit aan de kredietverstrekker weten.
Maatregelen bij fraude kredietaanvraag
De kredietverstrekker en de bank kunnen vervolgens maatregelen nemen tegen degene die de aangepaste bankafschriften en/of loonstrookjes heeft overgelegd. Bij het constateren van fraude (door het vervalsen van bankafschriften) kan de bank besluiten om de bankrekening per direct te blokkeren. Eventuele kredieten die door de bank zijn verstrekt, kunnen dan direct opeisbaar worden. In de algemene voorwaarden van banken staat namelijk vaak dat wanneer iemand betrokken raakt bij fraude, de verstrekte kredieten opgeëist kunnen worden. De bank van wie de bankafschriften zijn aangepast, besluit in veel gevallen om de bancaire relatie te beëindigen en de bankrekeningen binnen een bepaalde termijn op te heffen. Onze ervaring leert dat lopende hypotheken niet vanwege de fraude direct worden opgeëist, maar dat is wel een mogelijkheid.
De kredietverstrekker naar wie de aangepaste bankafschriften en/of loonstrookjes zijn verstuurd, zal in vrijwel alle gevallen waarbij geconstateerd wordt dat er fraude is gepleegd, de kredietaanvraag afwijzen. Daarnaast kunnen de persoonsgegevens van degene die de bankafschriften en/of loonstrookjes heeft aangepast of verstrekt, of degene die het krediet zou ontvangen, opnemen in verschillende registers. Financiële instellingen hebben vaak een Intern- en een Extern Verwijzingsregister. Een dergelijk register bestaat uit verwijzingsgegevens van personen of bedrijven die betrokken zijn geweest bij een gebeurtenis of incident welke een risico vormt voor de financiële instelling, financiële markt of personen werkzaam bij een financiële instelling. Verwijzingsgegevens zijn bijvoorbeeld persoonsgegevens (naam, geboortedatum) of een KvK-nummer.
De registraties in het Interne- en Externe Verwijzingsregister
De registratieduur is voor maximaal acht jaar, tenzij iemand nog een keer betrokken raakt bij een dergelijke gebeurtenis of dergelijk incident. Het Interne Verwijzingsregister is alleen toegankelijk voor de financiële instelling en eventuele aanverwante ondernemingen.
Er is ook een Extern Verwijzingsregister. Er is een onderscheid tussen het Extern Verwijzingsregister voor financiële instellingen en een Extern Verwijzingsregister voor zorgverzekeraars. Beiden hebben een apart verwijzingsregister.
Het Externe Verwijzingsregister voor financiële instellingen is toegankelijk voor alle financiële instellingen die aangesloten zijn bij het Protocol Incidentenwaarschuwingssystemen Financiële Instellingen (PIFI). Dat zijn dus ook andere banken of kredietverstrekkers die niet onderdeel of verbonden zijn aan de kredietverstrekker die de registratie doet. Als bijvoorbeeld de ING de persoonsgegevens van iemand opneemt in het Extern Verwijzingsregister, krijgt de Rabobank een ‘hit’ als deze persoon een bankrekening of krediet wil openen bij de Rabobank.
Afhankelijk van wat er is gebeurd, de ernst van de situatie en de persoonlijke omstandigheden van de betrokkene, besluit men om alleen een registratie te doen in het Interne Verwijzingsregister of in zowel het Interne- als in het Externe Verwijzingsregister.
Wat is het gevolg van registratie?
Eenmaal geregistreerd in een register, is het moeilijker om financiële producten of diensten af te nemen. Voorbeelden zijn het openen van een bankrekening of krijgen van een lening. Zeker bij een registratie in het Externe Verwijzingsregister is dit moeilijker. De registratie is dan namelijk ook voor andere financiële instellingen zichtbaar.
Tegen de maatregelen van de financiële instellingen kunt u bezwaar maken binnen de termijn door de financiële instelling aangegeven termijn. Als deze termijn is verlopen, is de registratie en de termijn nog niet definitief. Daarna kunt u namelijk nog een verzoek doen om verwijdering van de registraties. Dat kan zolang de registratie loopt.
Uitleg geven over wat er gebeurd is en waarom of het betuigen van spijt kan van invloed zijn op de registratietermijn. Dit is echter géén gegeven: de bank besluit zelf welke maatregelen gepast zijn. Spijt betuigen en erkennen wat er gebeurd is, kan alleen wel een risico zijn. Een bank kan namelijk ook nog aangifte doen van het vervalsen van het bankafschrift. Als iemand een vervalst bankafschrift gebruikt om een krediet aan te vragen, kan dat namelijk een strafbaar feit opleveren. Als iemand erkent dat een bankafschrift is aangepast en opgestuurd voor het aanvragen van een krediet, kan dat gebruikt worden in de strafrechtelijke procedure die mogelijk kan volgen.
Onze ervaring leert echter dat niet alle aangiftes van banken van fraude ook leiden tot een strafrechtelijke vervolging en/of veroordeling. Het Openbaar Ministerie en de politie hebben namelijk maar een beperkte capaciteit en gaan in sommige zaken niet over tot vervolging.
Klachtprocedure Kifid en procedure civiele rechter bij Fraude kredietaanvraag
Tegen de genomen maatregelen door de financiële instelling kunt u, na de procedures bij de financiële instelling zelf doorlopen te hebben, een klacht indienen bij het Klachteninstituut voor de Financiële Dienstverlening (Kifid). Voor de werkwijze van Kifid kunt u terecht op haar website.
U kunt uw zaak ook voorleggen aan de civiele rechter. In sommige gevallen kunt u uw zaak na de procedure bij Kifid ook nog voorleggen aan de rechter (als er gekozen is voor een niet-bindend advies). Bij Kifid en de rechtbank kunt u verzoeken om verwijdering van de persoonsgegevens uit de desbetreffende registers of om een matiging van de termijn. Dit kan bijvoorbeeld vanwege persoonlijke omstandigheden of omdat u kunt aantonen dat u niet of in mindere mate betrokken bent bij de fraude. Een andere reden is dat er sprake was van een foutje of een misverstand.
Contact SKE Advocaten
Bent u geregistreerd in het Interne- of Externe Verwijzingsregister? Neem dan contact op met SKE advocaten voor advies of bijstand bij bezwaar- of beroepsprocedures bij de financiële instelling zelf of bij een klachtprocedure bij KiFiD. Ook in eventuele strafrechtelijke procedures kunnen de ervaren advocaten van SKE advocaten u bijstaan.