‘Je weet dat ze mijn leven hebben gered?’, vroeg mij een cliënt die van een ernstig vergrijp werd verdacht en door Sennef de Koning van Eenennaam Advocaten werd bijgestaan in zijn strafzaak. ‘Zonder hen was ik er niet meer geweest’, vervolgde hij met een brok in zijn keel. Ik viel stil en keek hem – denk ik – iet wat verbouwereerd aan. Het was namelijk niet niets wat hij tegen mij zei. ‘Als advocaat red je levens’, drukte hij mij nog op het hart.
De persoon van de verdachte
Het was een gesprek waar ik nog vaak aan terug heb gedacht. Levens redden; dat was iets wat ik in beginsel associeerde met dokters of brandweermannen/brandweervrouwen. Hoewel ik tot de stage bij Sennef de Koning van Eenennaam Advocaten wel in aanraking kwam met de strafrechtpraktijk door zowel mijn studie als mijn tolkopdrachten voor de (semi)overheid die ik via mijn eigen bedrijf Baranska Legal uitvoer, was dat voornamelijk een indirect contact en gebaseerd op de theorie. Begrijp mij niet verkeerd, het strafrecht is ook in theorie een zeer interessant rechtsgebied. Echter, het blijft theorie. En met die theorie ben je in feite de gehele Master Straf-en strafprocesrecht bezig. Dat is natuurlijk niet zo vreemd aangezien je niet zonder die theorie de praktijk in kan, maar ‘de verdachte’ – om wie het hele strafproces draait – blijft in de schoolbanken hierdoor vaak onderbelicht.
In de praktijk van de strafrechtadvocatuur is dat (gelukkig) anders en zie je de verdachte daadwerkelijk in een persoon veranderen met een eigen uniek (levens)verhaal en eigen unieke belangen. Tegelijkertijd word je je hierdoor bewust van het feit dat het strafrecht behalve mensenwerk, ook maatwerk is en geen één strafzaak hetzelfde is. Wat mij gedurende de stage opviel was dat het punitieve karakter van het strafrecht in sommige gevallen verder reikt dan aanvankelijk bij stil gestaan. Zo kan de enige omstandigheid dat je autoramen iets te donker geblindeerd zijn of de uitlaat van je auto te veel geluid maakt, leiden tot een strafbeschikking en dus een aantekening op je strafblad die op zijn beurt weer gevolgen kan hebben voor bijvoorbeeld het vinden van werk.
Door de (juridische) bomen het bos niet meer zien
Dat het strafrecht niet alleen één van de belangrijkste rechtsgebieden is geworden in de rechtsontwikkeling, maar ook in de maatschappij, is daarom niet onbegrijpelijk. Het is niet alleen een rechtsgebied waarmee je te maken kan krijgen zonder je altijd bewust te zijn van het plegen van een strafbaar feit (zoals het rijden met te donker geblindeerde autoramen). Het is ook een rechtsgebied waarvan iedereen wat vindt als je ermee te maken krijgt – of je nu schuldig of onschuldig bent. Hoe zwaarder de verdenking en hoe meer (media)aandacht, hoe meer meningen. De sociaal-maatschappelijke gevolgen kunnen voor een verdachte nog voor zijn (on)schuld is bewezen, groot zijn. Laat staan als je aan mensen moet vertellen dat je hebt ‘gezeten’ – en waarvoor. Bovendien kan ik goed begrijpen dat als je niet juridisch bent onderlegd, het strafrecht (inclusief het juridisch jargon) een doolhof lijkt. Dat maakt dat een strafrechtadvocaat soms naast het zijn van dominus litis in de strafzaak van zijn cliënt, ook in zekere zin zijn steun en toeverlaat is. Soms is de advocaat nog de enige die een verdachte dan wel veroordeelde nog heeft of één van de weinigen die in zijn onschuld gelooft. Ik denk dan aan bijvoorbeeld Lucia de Berk die in beginsel onschuldig levenslang de gevangenis inging, maar een advocaat had die zich in haar onschuld vastbeet. Uiteindelijk bleek haar zaak tot één van de grootste gerechtelijke dwalingen van ons land te horen.
Het verschil kunnen maken
Ik geloof dat een advocaat niet alleen in het strafproces, maar ook in de aanloop er naartoe alsook erna het verschil kan maken voor de verdachte – ongeacht de grootte van zijn zaak. Immers, op een eerlijk proces heeft iedere verdachte recht. Hoewel ik cliënt niet heel goed kende was ik opgelucht dat hij er nog wel was door de geboden (juridische) bijstand van Sennef de Koning van Eenennaam Advocaten. Het was tevens het moment waarop ik mij besefte dat het strafrecht soms onverbiddelijk is en een verdachte zich bijzonder machteloos kan voelen. Dit misschien vooral op het moment dat hij van een strafbaar feit wordt beschuldigd dat hij (in zijn ogen) écht niet heeft gepleegd. Bovendien besefte ik mij dat dit de strafrechtpraktijk was en dat dit niet in handboeken beschreven stond. Echter, dit was ook waarom ik überhaupt rechten was gaan studeren: om het verschil voor iemand te kunnen maken.
Einde van de stage
Inmiddels is mijn stage bij Sennef de Koning van Eenennaam Advocaten na twee maanden ten einde gekomen. En hoe cliché het ook klinkt: die twee maanden zijn echt voorbij gevlogen. Ik ben het gehele team van Sennef de Koning van Eenennaam Advocaten dankbaar voor de leerzame tijd en de ervaringen die ik heb mogen opdoen. Ik raad iedere student die in het strafrecht is geïnteresseerd aan om een stage te lopen binnen de strafrechtadvocatuur. Sennef de Koning van Eenennaam Advocaten heeft in ieder geval een hele interessante praktijk en doet zowel kleine als grote zaken – waaraan je als stagiair(e) kunt bijdragen. Je ziet van alles voorbij komen: van kleine vergrijpen waarvoor een strafbeschikking wordt uitgevaardigd tot aan (poging) moord. Daarnaast komen ook onder andere het Europees Strafrecht en het medisch straf- en tuchtrecht in de praktijk voor.
Sennef de Koning van Eenennaam Advocaten heeft mij dan ook een mooie kans geboden om kennis te maken met zowel het (commune) strafrecht als het sanctierecht. Aangezien ik naast de Master Straf- en strafprocesrecht (Universiteit Leiden), ook de Master Ondernemingsrecht (Universiteit Leiden) en de Master Fiscaal Recht (Nyenrode Business Universiteit) heb gedaan, ben ik ook nog heel benieuwd naar de praktijk van het bijzonder strafrecht.
Wat de toekomst mij ook mag brengen; de strafrechtadvocatuur heeft voor nu een plekje in mijn hart veroverd.
Julia Baranska