Er waait een andere wind sinds het bevel van het Gerechtshof in Den Haag om oud ING topman Ralph Hamers te vervolgen. Hamers kwam niet opdagen bij de zittingen van het Hof en hij nam geen publieke verantwoordelijkheid voor zijn handelen, zo oordeelde het Hof. Daarom was vervolging opportuun.
MVO en integriteit staat voorop
Maar er is meer. In de inleiding van de beschikking van het Hof wordt overwogen dat ING een systeembank is van wie een grote verantwoordelijkheid mag worden verwacht die verder gaat dan de belangen van klanten of aandeelhouders. ING is medeverantwoordelijk voor de betrouwbaarheid van het financiële stelsel en daarom moet zij ook bijdragen aan de integriteit daarvan. Van ING mag dus verwacht worden dat zij maatschappelijk verantwoord onderneemt en integriteit hoog in het vaandel heeft staan, aldus het Hof. In deze blog gaan we verder in op de stelling: ‘Een CEO is strafrechtelijk niet onaantastbaar.’
Business boven compliance
ING wist dat zij onvoldoende werk maakte van haar wettelijke verplichtingen om witwassen door haar klanten tegen te gaan. Het Hof constateert dat Hamers daarvan niet alleen op de hoogte was, maar dat hij ook actief aan het beleid van ING, business boven compliance, heeft meegewerkt. Het Hof concludeert dan ook dat de top van ING op de hoogte was van de tekortkomingen in het compliance beleid. Hamers had als CEO daar tegen op moeten treden en door dat niet te doen heeft hij eraan mee gewerkt dat de bank betrokken was bij witwassen van crimineel geld. Hoewel er nog een definitief oordeel moet worden geveld, komt de uitspraak van het Hof hier op neer…
Publieke verantwoordelijkheid
Omdat het om zulke ernstige feiten gaat, had Hamers publiekelijk verantwoordelijkheid moeten nemen voor zijn handelen. Dan was vervolging wellicht niet opportuun was geweest. Nu hij dat heeft nagelaten en ook bij het Hof verstek heeft laten gaan, meent het Hof dat vervolging wel opportuun is. De schikking die ING als rechtspersoon met het OM trof, doet daar niet aan af, aldus het Hof. De schikking is niet bedoeld voor het afkopen van persoonlijke verantwoordelijkheid en het zou bovendien calculerend en immoreel gedrag in de hand werken.
CEO is strafrechtelijk niet onaantastbaar
Het is een bijzondere uitspraak. In het verleden leiden misstanden bij grote onderneming slechts zelden tot strafvervolging van een persoon. Bovendien waren ook andere banken en hun topmensen niet compliant. Denk aan het nog lopende witwasonderzoek (in 2020) tegen ABN Amro.
Vervolging niet nakomen witwascontroles
Verder is uit de strafbare feiten (het niet nakomen van witwascontroles) niet direct persoonlijk gewin voortgekomen voor Hamers. Dat ligt vaak anders als er sprake is van duidelijke fraude. Toch meent het Hof dat Hamers strafrechtelijk verantwoordelijk kan worden gehouden. Het belangrijkste argument daarvoor lijkt een e-mail te zijn uit 2014 waarin hij wordt geïnformeerd over de tekortkomingen inzake het nakomen van de witwasverplichtingen. Er moest onmiddellijk actie worden ondernomen, anders zou niet alleen ING, maar ook het management een groot risico op vervolging lopen. Kennelijk is dat door Hamers genegeerd.
Voor het eerst CEO systeembank vervolgd
De vraag is nu hoe deze strafzaak zal aflopen. Dat Hamers een groot risico loopt op een veroordeling, dat mag duidelijk zijn. Het belang van deze zaak is groot. Het is de eerste keer dat een topman van een systeembank strafrechtelijk wordt vervolgd. Dat betekent dat bestuurders van grote ondernemingen niet langer ‘onaantastbaar’ zijn. Ook de topmannen van ABN-AMRO en Shell (onderzoek steekpenningen olieconcessie Nigeria) moeten zich dus zorgen maken. De CEO is strafrechtelijk dus waarschijnlijk niet onaantastbaar.
Zelf advies over uw positie?
Wilt u meer weten over het hoe en waarom van de vervolging van Hamers? Of wilt u zelf advies over uw positie als CEO bij uw onderneming? Bel dan met Anne Marie de Koning of Robert-Jan van Eenennaam. Zij helpen u met hun ‘legal wisdom’ en geven u gedegen advies. Van het compliant maken van uw onderneming tot verdediging in een eventuele strafzaak.